Laatst zat ik in een trein in Italië, onderweg naar een nieuwe bestemming. Een reis vol mooie uitzichten, onbekende steden en… stress. Niet vanwege drukte of vertraging, maar vanwege iets heel praktisch: het treinkaartje.
Er was geen loket, dus ik kocht mijn kaartje via een automaat. Best een uitdaging in een andere taal, met onduidelijke instructies. Maar ik deed mijn best, betaalde netjes, en stapte in. En toch: zodra ik in de trein zat, voelde ik het opkomen. Onrust. Spanning. Wat als het kaartje niet goed is? Wat als de conducteur zegt dat het niet klopt? Wat als ik het verkeerd heb gedaan?
Rationeel wist ik: ik had betaald. Ik had m’n best gedaan en niets fout willen doen. Waarschijnlijk was het gewoon in orde, maar mijn lijf reageerde alsof er iets ernstigs aan de hand was. Niet vanwege het kaartje zelf, maar door iets diepers: de gedachte “ik heb het niet goed gedaan.”
Dat zinnetje “ik doe het niet goed” is een oude bekende van me, komt wel vaker op. Het sluipt binnen bij kleine dingen: een onhandige opmerking, een vergeten afspraak, een foutje op m’n werk. Het is een automatische gedachte die me veel stress veroorzaakt.
Mindfulness helpt mij om dit patroon te herkennen. Niet om het meteen op te lossen, maar om te zien wat er gebeurt:
1. Een situatie triggert deze automatische gedachte. 2. Die gedachte roept spanning op. 3. Ik reageer met onrust, angst, of controle-gedrag
Als ik die onrust voel, helpt het me vaak om even te pauzeren en bewust aanwezig te zijn, zodat ik kan opmerken: ah, daar is die gedachte weer: “Ik doe het niet goed”. En dat moment van bewustzijn is krachtig, want het geeft me een keuze: wat als ik in zo’n moment iets anders zou zeggen tegen jezelf?
– Ik heb mijn best gedaan.
– Ik ben in een vreemd land, dit is niet eenvoudig.
– Het is oké als het even onduidelijk is.
– Ik hoef het niet perfect te doen.
Zelfcompassie is hier dus heel belangrijk. Het geeft ruimte aan de ervaring, zonder dat ik mezelf veroordeel. De stress hoeft niet meteen weg, maar wordt wel zachter. En vaak merk ik dan dat de spanning wat wegzakt, gewoon omdat ik stopt met vechten tegen mezelf.
Herken je dat?
Kijk dan de volgende keer dat je merkt dat stress en onrust opkomt eens dieper. Is er misschien een automatische gedachte actief? Zo ja: kun je die liefdevol opmerken, zonder erin mee te gaan?
Want vaak ligt de grootste onrust niet in wat er buiten je gebeurt, maar in het oordeel vanbinnen. En het mooie is: dát kun je leren loslaten, elke keer als je het opmerkt.